BasiGo là startup điện động xanh khởi nghiệp tại Nairobi (Kenya) từ năm 2021 do Jit Bhattacharya và Jonathan Green sáng lập. Ý tưởng ban đầu được hình thành khi đội ngũ nhận thấy tiềm năng sử dụng nguồn năng lượng tái tạo dồi dào tại Kenya để vận hành xe buýt điện, trong khi cộng đồng vận tải công cộng (matatu) tại đây phần lớn vẫn đang sử dụng diesel – vừa ô nhiễm vừa tốn chi phí nhiên liệu. Thay vì thiết kế hoàn toàn mới, BasiGo chọn phương án nhập khẩu mẫu xe BYD K6 và E9 Kubwa, sau đó triển khai lắp ráp trong nước phối hợp cùng Kenya Vehicle Manufacturers và Associated Vehicle Assemblers, vừa giảm chi phí logistics vừa đẩy nhanh tiến độ triển khai.
Hành trình nghiên cứu và phát triển (R&D) của BasiGo không tập trung vào phát minh động cơ hay pin mới, mà ưu tiên tối ưu hóa quy trình lắp ráp trong điều kiện môi trường châu Phi và phát triển hệ thống quản lý xe – trong đó nổi bật là nền tảng tín dụng “Pay-As-You-Drive”.
Ở giai đoạn đầu, BasiGo đã triển khai sản phẩm bằng hai xe K6 chạy thử từ tháng 3/2022 dưới đơn vị Citi Hoppa và East Shuttle. Sau 6 tháng, xe đạt 150.000 km, vận chuyển 155.000 lượt hành khách, qua đó chứng minh tính ổn định, hiệu suất hoạt động và độ tin cậy cao trong điều kiện thực tế. Từ đó, startup tiến tới lắp ráp thêm 15 xe vào cuối năm 2022 và mở rộng số lượng xe lên khoảng 20 vào giữa 2023, đồng thời xây dựng các trạm sạc đầu tiên tại Buruburu, Embakasi, Kikuyu, với trạm đầu tiên hỗ trợ sạc đồng thời 6 xe điện công cộng.
BasiGo sử dụng động cơ và pin từ hãng BYD, kết nối chúng với phần mềm quản lý lộ trình, theo dõi tiêu hao năng lượng và lịch bảo trì thông qua hệ thống “Jani” – một nền tảng kỹ thuật số giúp chủ xe theo dõi hiệu quả sử dụng xe, từ đó dễ dàng áp dụng mô hình thanh toán theo từng kilomet “Pay-As-You-Drive”. Họ cũng đồng bộ hóa hệ thống sạc với lưới năng lượng tái tạo quốc gia (chiếm 90% sản lượng vào ban ngày tại Kenya), đảm bảo xe sử dụng năng lượng sạch và giảm phát thải CO₂.
Giải pháp này nhằm giải quyết bài toán chi phí đầu tư cao và áp lực tài chính ban đầu khi chuyển đổi từ xe diesel sang xe điện. So với các giải pháp truyền thống – chủ sở hữu phải đầu tư toàn bộ phương tiện và pin – BasiGo cho phép mua xe không kèm pin với giá khoảng 35.600 USD, sau đó trả phí thuê pin theo quãng đường chạy (0,14–0,16 USD/km). Phương án linh hoạt này giúp chủ xe giảm rủi ro, cải thiện dòng tiền và tiếp cận công nghệ mới nhanh hơn.
Tính đến giữa năm 2025, BasiGo đã có hơn 41 xe hoạt động tại Kenya, vận hành hơn 2,65 triệu km, tránh phát thải khoảng 1.179 tấn CO₂ và tiết kiệm 521.259 lít dầu diesel. Bên cạnh đó, startup cũng mở rộng tới Rwanda, ký biên bản ghi nhớ với ba đơn vị vận hành tại Kigali và nhận tài trợ 1,5 triệu USD từ USAID để triển khai nghiên cứu và lắp đặt hệ thống quan trắc ô nhiễm tại đây. Đặc biệt, tháng 4/2024, họ khởi động dây chuyền lắp ráp xe buýt điện đầu tiên tại nhà máy KVM ở Thika, thông qua khoản tài trợ 3 triệu USD từ CFAO – đặt mục tiêu sản xuất 1.000 xe trong 3 năm.
Trong hành trình phát triển, BasiGo đã huy động được 930.000 USD từ pre-seed năm 2021, sau đó 4,3 triệu USD seed giữa 2022, 6,6 triệu USD equity bổ sung, và 5 triệu USD vốn nợ từ BII cuối 2023. Đến cuối năm 2024, startup hoàn thành vòng Series A lên tới 24 triệu USD vốn chủ sở hữu do Africa50 dẫn đầu, cùng 17,5 triệu USD nợ từ BII và DFC, giúp họ có nguồn lực mạnh để mở rộng toàn khu vực Đông Phi với mục tiêu 1.000 xe trong 3 năm và hướng tới 5.000 xe vào 2030.
Từ câu chuyện BasiGo, có thể rút ra một số bài học quý giá cho các nhà sáng lập.
Thứ nhất, mô hình kinh doanh linh hoạt và kết hợp công nghệ quản lý là chìa khóa giúp giảm bớt rào cản chi phí ban đầu, từ đó tạo điều kiện cho khách hàng nhanh chạm thử và cảm nhận giá trị thực tế. Thứ hai, việc triển khai sản phẩm trong môi trường thực tế – không chỉ là mẫu thử công nghệ – giúp chứng minh hiệu quả với dữ liệu cụ thể như km vận hành, lượng hành khách, lượng CO₂ tránh phát thải. Thứ ba, hợp tác với các đối tác địa phương như nhà máy lắp ráp, công ty điện lực, nhà nước và tổ chức quốc tế giúp xây dựng hệ sinh thái xung quanh sản phẩm – điều rất quan trọng với doanh nghiệp climate-tech vốn đòi hỏi nhiều nguồn lực và mạng lưới.
BasiGo đã minh chứng rằng việc biến đổi hệ thống giao thông công cộng ở châu Phi bằng xe buýt điện không chỉ là tầm nhìn bền vững, mà còn là chiến lược kinh tế có thể thực hiện được nhờ cách tiếp cận công nghệ phù hợp, mô hình tài chính sáng tạo và quan hệ đối tác đa dạng. Đây là bài học thực tiễn đáng giá cho bất kỳ startup climate-tech nào đang tìm cách tạo tác động xã hội và môi trường bền vững.
