AirX Carbon là một trong những startup hiếm hoi tại Việt Nam theo đuổi công nghệ vật liệu carbon âm – một lĩnh vực còn khá mới nhưng đầy tiềm năng trong bối cảnh toàn cầu hóa nỗ lực giảm thiểu phát thải. Được thành lập từ năm 2015, startup này lựa chọn hướng đi táo bạo: biến phụ phẩm nông nghiệp như vỏ cà phê, trấu và xơ dừa thành các loại nhựa sinh học thân thiện với môi trường. Với đội ngũ sáng lập có nền tảng kỹ thuật vững vàng và sự kiên trì trong hành trình R&D kéo dài nhiều năm, AirX Carbon đã phát triển thành công công nghệ độc quyền cho phép chuyển hóa chất thải nông nghiệp thành polymer sinh học. Từ đó, vật liệu được xử lý thành dạng hạt bằng kỹ thuật sản xuất thân thiện với môi trường và có thể ứng dụng trong đa dạng lĩnh vực như đế giày, thiết bị điện tử, đồ gia dụng và nội thất.
Không giống nhiều công nghệ thay thế nhựa khác chỉ tập trung vào tính phân huỷ, giải pháp của AirX Carbon đi xa hơn khi hướng tới mục tiêu âm carbon trong toàn bộ vòng đời sản phẩm. Cụ thể, startup hiện phát triển hai dòng vật liệu chính: một loại có thể tái chế sau khi hết vòng đời sử dụng và một loại có khả năng phân hủy nhanh, thường trong vòng hai năm nếu đủ điều kiện sinh học. Đây là điểm khác biệt đáng kể khi so sánh với các loại nhựa sinh học thông thường vốn có thể mất đến hàng chục năm để phân rã hoàn toàn. Việc tận dụng phụ phẩm nông nghiệp vốn bị bỏ phí cũng giúp giảm đáng kể lượng khí nhà kính phát thải từ quá trình xử lý rác thải và đốt bỏ phế phẩm trong nông nghiệp.
Từ khi cho ra mắt sản phẩm MVP đầu tiên, AirX Carbon không ngừng cải tiến để tăng cường độ bền cơ học, khả năng xử lý trong sản xuất công nghiệp và mở rộng ứng dụng. Một trong những bước ngoặt lớn là sản phẩm NetZero Pallet – giải pháp đóng gói từ phụ phẩm nông – lâm nghiệp, hiện đã được thương mại hóa và nhận được nhiều phản hồi tích cực từ doanh nghiệp logistics và bán lẻ. Nhờ hướng đi này, AirX Carbon đã nhận được khoản tài trợ 350.000 USD từ chương trình P4G để mở rộng quy mô sản xuất NetZero Pallet.
Thành công của startup không chỉ đến từ công nghệ, mà còn đến từ khả năng kết nối và khai thác hệ sinh thái hỗ trợ khởi nghiệp. Năm 2023, AirX Carbon lọt vào TOP 2 cuộc thi TECHFEST Vietnam và xuất sắc giành giải nhất cuộc thi Net Zero Challenge – một sân chơi đổi mới sáng tạo về khí hậu được tổ chức tại Việt Nam, qua đó nhận tổng cộng 50.000 USD từ hai quỹ đầu tư Touchstone Partners và East Ventures. Đây là những đối tác có kinh nghiệm hỗ trợ các startup công nghệ trong khu vực Đông Nam Á, mang đến nhiều giá trị không chỉ về vốn mà còn về chiến lược mở rộng thị trường. Ngoài ra, AirX Carbon đã xây dựng một nhà máy tại tỉnh Long An với công suất 100 tấn mỗi tháng và dự kiến nâng lên 500 tấn vào năm 2025, thể hiện sự chủ động về năng lực sản xuất để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng nhanh chóng từ thị trường.
Hành trình của AirX Carbon mang lại nhiều bài học giá trị cho các nhà sáng lập khác. Đầu tiên là tầm quan trọng của việc lựa chọn vấn đề thực sự cấp bách và có tiềm năng toàn cầu. Thay vì tập trung vào thị trường ngách, AirX Carbon đã nhìn thấy nhu cầu toàn cầu về vật liệu thay thế nhựa và kiên trì phát triển một giải pháp mang tính nền tảng. Thứ hai là khả năng tận dụng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước và quốc tế. Việc tham gia các chương trình như TECHFEST, Net Zero Challenge, hay tiếp cận các nguồn tài trợ quốc tế như P4G không chỉ giúp tăng tính xác thực cho công nghệ, mà còn mang lại những kết nối thiết thực về thị trường, cố vấn và đối tác. Cuối cùng, chính sự kết hợp giữa công nghệ sâu (deep tech) với mô hình kinh doanh có khả năng nhân rộng là yếu tố giúp AirX Carbon vừa tạo được giá trị môi trường, vừa đảm bảo tính khả thi về thương mại.
Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng chú trọng đến các mục tiêu phát triển bền vững, những mô hình công nghệ như AirX Carbon không chỉ đóng góp vào giải pháp môi trường, mà còn là minh chứng cho tiềm năng đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực công nghiệp xanh.
